Leestijd: 5 – 7 minuten, door: Yuri van Bergen & Pieter Huijbregts
Het idee van industrieel renoveren is simpel en een logische oplossing voor het opschalen van duurzame renovaties. Industrieel renoveren begint met de ontwikkeling van een productiesysteem dat herhaalbaar is en dat producten oplevert waarvoor bewoners willen betalen. Door standaardisatie van zowel het productengamma als van het proces komt industrieel renoveren ten dienste van de klant door betaalbaarheid, een goede kwaliteit en snelle levering. De producent is tevreden omdat deze meer verkoopt en de klant is tevreden omdat die een snel en betaalbaar resultaat krijgt.
Gelukkig begint deze theorie steeds meer werkelijkheid te worden. Met onze conceptuele nieuwbouwwoningen als prachtig voorbeeld van hoe een sector zich heeft ontwikkeld van traditioneel maatwerk naar een industriële praktijk waarbij continuïteit en klanttevredenheid de belangrijkste onderwerpen zijn. Mede dankzij een duidelijke klantreis waarbij, vanaf het beschikbaar stellen van de bouwgrond tot aan de overdracht van de huissleutels aan de eerste bewoners, iedereen in de (waarde-)keten weet wat die moet doen. Er is op voorhand duidelijkheid over de partners, prijs en kwaliteit en er kan door automatisering en robotisering steeds meer industrieel gewerkt worden aan (deel-) producten. Met andere woorden: het is mogelijk met zo min mogelijk mensen zoveel mogelijk woningen te bouwen en dat maakt het tot een efficiënte en effectieve methode. De gedachte is dat als deze manier werkt voor de nieuwbouw van onze woningen dan moet het toch ook geschikt zijn voor de verduurzaming van 1.000 bestaande woningen per dag, mits de modules/componentoplossingen per woning/ productiestroom zo gecombineerd kunnen worden dat de gewenste variatie ontstaat!?
Figuur 1: Actueel marktaanbod langs de customer journey voor energierenovatie van woningen, Towards large-scale roll out of “integrated home renovation services” in Europe, Milin C., Bullier A., 2020
INDUSTRIEEL RENOVEREN MET BEHULP VAN CONCEPTEN
Hoewel het bouwen en verbouwen van woningen op het eerste gezicht hetzelfde lijkt zijn er toch enkele duidelijke verschillen te benoemen. Het belangrijkste verschil is in onze ogen de totale klantreis van een woning. Bij nieuwbouw is het inmiddels mogelijk om als professionele ketenpartners een woning te bouwen waarbij de klant pas de woning gaat gebruiken als deze gereed is. Dit proces is het beste te vergelijken met de manier waarop we ook gewend zijn om een auto te kopen. We zoeken een merk uit dat bij ons past en kiezen uit de geboden opties en mogelijkheden en voilà: onze industrieel geproduceerde maatwerk auto rolt van de lopende band zo over enkele maanden onze garage in. Bij renovatie kan je echter niet naar de dealer rijden om een gloednieuwe auto op te halen. Er worden immers slechts delen van de woning weggehaald en vervangen door nieuwe (industrieel geproduceerde) modules/componentoplossingen. De productie van die componenten lijkt hetzelfde proces als bij nieuwbouw maar het eindresultaat kent veel meer variatie. Je zou bijna denken: helaas wonen er in de 14.000 buurten van ons land niet overal dezelfde soort mensen in hetzelfde type woningen. De realiteit is (gelukkig) dat de variatie in eigendom, archetype, onderhoudskwaliteit en woonkwaliteit zoveel variaties kent dat een lopende band met een gaaf product slechts beperkt een oplossing kan bieden voor de gehele buurt. Om deze variatie wél te kunnen bieden en zo de gehele buurt te kunnen bedienen is er een lopende band nodig waar dagelijks een pakketje afrolt dat aansluit bij de wensen en (financiële) mogelijkheden van de individuele bewoner (de klant). Dat noemen wij DE MOBIELE BUURTFABRIEK, een concept dat door het aanjagen van een continue vraag (op basis van schaal) zorgt voor opschaling door industrieel te renoveren.
Het ontwerp van deze ‘mobiele’ fabriek is gebaseerd op de klantreis renovatie. Deze reis is sterk verschillend van die bij nieuwbouw. Het grootste verschil ligt aan het begin. Waar de klantreis bij een nieuwbouwwoning start bij de aankoop van bouwgrond, start deze bij een renovatie met het aanbellen bij de bewoners. Grote kans dat die niet de eerste bewoner van deze woning is. En dat deze, net als de vorige bewoner wat hebben veranderd aan de indeling en kwaliteit. Op het moment van aanbellen start dus de zoveelste verbouwing van de woning. Wetende dat een bestaande woning een gemiddelde levensduur heeft van 120 jaar kan het dus betekenen dat er gedurende deze levensduur in totaal wel 6 of 7 keer wordt aangebeld om de woning te renoveren. Het gevolg is dat zowel de bestaande kwaliteit als de gewenste woonkwaliteit per woningtype niet eenduidig is. Bovendien verschillen de financiële mogelijkheden per huishouden en gaat het bij particulieren veelal om een serie-van-één. Waar bij een conceptuele nieuwbouwwoningen het organiseren van de bouw slecht 20-30 % van de totale prijs bepaald, is dat bij renoveren bijna het tegenovergestelde. Willen we net zoals bij de nieuwbouw met minder mensen meer woningen renoveren zullen we ook hier meer moeten gaan werken met standaarden. En die reductie van arbeid start met het gebruik van onze digitale webapp op je mobiel telefoon met de naam IKWOON. Met deze ‘digitale’ opbouwwerker kan iedere bewoners zelf aan de keukentafel zijn of haar renovatieplan eenvoudig samenstellen.
Figuur 2: De Mobiele Buurtfabriek (MBF) is een concept van BouwhulpGroep dat gericht is op het optimaliseren van het renovatieproces. De kracht van het productiesysteem MBF is dat het renovatieproces (op basis van data-science) naar enkele ‘slimme’ stappen wordt teruggebracht waarbij iedere fase uit het renovatieproces (digitaal) is geoptimaliseerd.
DE OPTIMALISATIE VAN INDUSTRIEEL GEORGANISEERDE KETENS
Sinds 1978 is BouwhulpGroep actief als bewoner-ondersteuner bij het verduurzamen van bestaande woningen. De eerste tien jaar letterlijk aan de keukentafel en daarna zijn we doorgegroeid naar een specialist van het verduurzamen van wijken en buurten samen met woningeigenaren. Onze eerste grootschalige wijkrenovatie was volledig traditioneel grofweg te verdelen naar twee perioden: 10 jaar besluitvorming en 10 jaar uitvoering. Je kan je daarom misschien voorstellen waarom renoveren vandaag de dag nog steeds als ‘duur’ wordt ervaren: er worden 20 jaar aan advies- ontwerp en uitvoeringsuren voor betaald.
Nu, bijna een halve eeuw later, beschikken wij over een ruim aanbod aan industriële componentoplossingen. Met de app en dit componentenaanbod is het BouwhulpGroep gelukt om samen met de woningbouwcorporatie binnen een jaar een volledige buurt, die bestemd was voor sloop, te voorzien van een nieuwe renovatievisie. Én die visie te vertalen naar een menukaart met 20 conceptuele renovatieoplossingen die geschikt zijn voor de organisatie van zeven beoogde werkstromen, waarvan de eerste werkstroom zelfs al binnen 6 maanden in productie is genomen. Ook voor ons een uniek resultaat dat hoop biedt voor de verduurzaming van de particuliere woningvoorraad. Nu wij het ontwikkelen van de vraag terug hebben gebracht van 10 jaar naar 1 jaar komt er meer druk te staan op de beschikbaarheid van een aanbod dat slim & snel, integraal en betaalbaar is te realiseren (Lees hier meer).
Dankzij de mogelijkheden van kunstmatige intelligentie is het gelukt om ons traditionele keukentafelgesprek vanaf nu digitaal te voeren met bewoners. Dit biedt mensen de mogelijkheid om ’s avonds op de bank zelf een renovatieplan te bedenken (Ikwoon). Een van de belangrijke bronnen voor de benodigde data is het aanbod van bijna 50 bewezen renovatie concepten (Lees hier over het idee van de Mobiele Buurtfabriek). Deze vorm van het industrieel renoveren van componenten door middelen van een breed en omvangrijk RENOVATIE AANBOD is in het recente verleden aan een breed en internationaal publiek getoond onder de merknaam Alliantie+ (Lees hier over CR). De som van deze bewezen methode, concept en applicatie maken het voor woningeigenaren en leveranciers mogelijk om slim en snel de realisatie van betaalbare en integrale renovaties op te schalen. Vorig jaar was er 3 maanden een aflevering op de Frans-Duitse cultuurtelevisiezender ARTE te zien waarin deze vorm van renoveren de hoofdrol speelde. Mocht je nieuwsgierig zijn naar voorbeelden over deze nieuwe en innovatieve manier van industrieel renoveren met hulp van concepten is misschien de volgende televisie-uitzending iets leuks voor jou: ARTE uitzending.
DE NOODZAAK VAN EEN MODULESTANDAARD EN CONTUINITEIT IN DE FABRIEK
Maar ook in industrieel bouwen is grote vooruitgang geboekt. Recent was in de Cobouw te lezen hoe het aanbod van industrieel of modulair bouwen groeit (Artikel). Diverse voorlopers in industriële systeembouw laten dagelijks succesvol en herhaalbare voorbeelden zien die ook voor renovatie van toepassing zijn:
- Leveranciers van industriële modules (zoals RC-panels, De Mar, BASF, Voorbij Prefab, Emergo, Faay, BMI, Factory Zero en Movair,_…);
- Bedrijven gespecialiseerd in het monteren van modules of het leveren van grondstoffen (Systemflex, Saint Gobain, Wouters afbouw, Croon Wolter & Dros,_…),
- Bouwers die deze modules inkopen (Jansen de Jong, KlokGroep, Trebbe,_…) en grote systeembouwers met hun eigen modules (BAM, Van Wijnen, TBI,_…).
Maar een definitieve stap voor het opschalen van renovatie lijkt nog een brug te ver. Een van de problemen hiervoor is het gebrek aan continuïteit voor deze industriële oplossingen die de dag voor montage voor de voordeur worden klaargezet. Gelijk aan de hedendaagse autofabrikanten heeft ook renovatie behoefte aan verbeterde methoden voor het omgaan met schaarste aan grondstoffen en geld. Naast een betrouwbare en efficiënte WAREHOUSING is er vooral behoefte aan een productiesysteem waarin mensen de verantwoordelijkheid krijgen om continu de kwaliteit te verbeteren en ruimte krijgen voor het elimineren van verspillingen. Een proces dat zicht richt op de vraag (just-in-time) en de vanzelfsprekendheid van het inbouwen van kwaliteit (first-time-right). Een systeem waar vele (moderne) fabrieken dagelijks mee werken (bron: Wikipedia) maar die bij renoveren in de hedendaagse praktijk slechts projectmatig enige aandacht krijgt. Het renoveren van meer dan 5 miljoen woningen in particuliere eigendom leent zich uitstekend voor deze methodiek. Maar het vraagt wel om een grote verandering van houding en cultuur die zich meer moet gaan richten op de klant dan op de techniek. En juist nu liggen er grote kansen om met elkaar industrieel te gaan opschalen en de beschikbaarheid over voldoende en getrainde arbeidskrachten te verbeteren. De vraag en noodzaak naar deze RENOVATIESPECIALIST is urgenter dan ooit. Mensen die gespecialiseerd zijn om deze geïndustrialiseerde modules volgens voorschriften in een keer goed uit te voeren. De mogelijkheden voor zij-instromers en ONLINE TRAINING in het werk nemen toe en vragen extra aandacht om nu voorbij het experiment te komen (de RenovatieSpecialist).
De noodzaak voor enthousiasme en getrainde arbeidskrachten voor de werkelijke uitvoering van duurzame renovatieoplossingen vraagt dringend om meer aandacht. Erover schrijven en debatteren is daarmee in ieder geval een eerste stap.
